BOY – KEMİK UZATMA AMELİYATI
Boy uzatma ameliyatı, sağlık sorunları ya da estetik nedenlerle tek ya da her iki bacak / kol uzunluğunu arttırmak için yapılan ortopedik bir cerrahi işlemdir. Bu ameliyatta uzatılması planlanan kemik tıbbi yöntemler ile kırılır, ardından kemik uçları arasındaki boşluk kemiğin içinden ve / veya dışından uygulanan implantlar ile uzatılır. Boy uzatma işlemi, vücudun yeni doku üretme kapasitesinden yararlanılarak gerçekleştirilir.
BOY UZATMA AMELİYATLARI İLE İLGİLİ MERAK EDİLEN KONULAR:
2-Boy uzatma ameliyatı kimlere yapılır?
3–Boy uzatma ameliyat teknikleri nelerdir?
4-Boy uzatma ameliyatı hazırlıkları nasıl yapılır?
5-Boy uzatma ameliyatı nasıl yapılır?
6–Boy uzatma ameliyatı tedavi süresi ne kadardır?
7-Boy uzatma ameliyatında olası riskler nelerdir?
8-Boy uzatma ameliyatı fiyatları nedir?
9–Boy uzatma hakkında sık sorulan sorular.
1- Boy uzatma ameliyatı nedir?
Boy uzatma ameliyatı, genellikle tedavi amaçlı, bazen de estetik nedenlerle kol ve/veya bacaklardaki kemiklerin uzatılması için yapılan bir ortopedik ameliyattır. Uzatma, kemiğin cerrahi yöntemler ile kırılması ve kırılan kemik bölgesinin günde 1 milimetre hızı ile birbirinden ayrılması sağlanarak uygulanır. Bu şekilde oluşan boşlukta vücudun yeni doku üretme kapasitesi sayesinde yeni kemik dokusu oluşur ve kemikte uzama sağlanır. Bu yönteme distraksiyon osteogenezisi denir.
Uzatma işleminde uygun olan uzatma miktarı kaval kemiğinde (tibia) 5-7 cm uyluk kemiğinde ( femur ) 7-10 cm dir. İdeal uzatma miktarı vücutta altın oranı bozmayacak şekilde planlanmalıdır. Ancak; tek bacak kısalığı, yaralanma, parçalı kırık, vb. tıbbi zorunluluk hallerinde tek kemikten 20 cm ye kadar uzatma işlemleri de yapılabilmektedir. Boy uzatma ameliyatlarında cerrahi müdahale özellikle kemiklere yönelik yapılır. Kaslar, sinirler, damarlar ve diğer yumuşak dokular kemikler ile birlikte uzatma işlemine eşlik ederler. Uzamaya en zor adapte olan dokular kaslardır. Uzatma esnasında tedavi prosedürüne fizik tedavi eklendiğinde ise süreç daha konforlu hale gelmektedir.
Boy uzatma ameliyatı, çocuklarda cerrahi işleme uyum sağlayabileceği 5-6 yaşından itibaren yapılabilir. Çocuklara uygulanacaksa; ileride öngörülen gerekebilecek ilave operasyon sayısı; mevcut kısalık miktarı, yaş ve büyüme potansiyeline göre belirlenir.
(RESİM 1a-b)
2- Boy uzatma ameliyatı kimlere yapılır?
Genetik kökenli ya da çocukluk çağında geçirilen çeşitli hastalıklar boy kısalığına neden olabilir. Boy kısalığına neden olan durumlar:
- Kemikleri etkileyen genetik kökenli bazı hastalıklar: akondroplazi, multipl enkondromatozis, multipl osteokondromatozis gibi,
- Tek veya her iki bacakta büyümeyi bozan bazı çocukluk ve erişkin çağı hastalıkları ( hemimelia, poliomyelit sekeli, poliostatik fibroz displazi, tümör ameliyatları sonrası, osteomyelit sekeli vb.)
- Beslenme bozuklukları,
- Hormonal bozukluklar,
Yukarıda tanımlanan hastalıklar tek veya her iki bacakta veya kolda kısalık ve açılanma, rotasyon gibi deformitelere yol açabilir. Hastanın yaşı, hastalığın sebebi, kısalık (cm) veya eğriliğin ( açısal olarak derece ) miktarına göre; her kemikte uygun yöntem kullanılmak sureti ile kemik uzatma, deformite düzeltme, ekstremite (uzuv) eşitleme ameliyatları yapılabilir.
3- Boy uzatma ameliyat teknikleri nelerdir?
Boy uzatma teknikleri kullanılan cihaz ve yönteme göre:
- Eksternal fiksasyon (ilizarov tekniği) (RESİM 2)
- Bilgisayar destekli eksternal fiksasyon (RESİM 3)
- İnternal fiksasyon (motorlu çivi) (RESİM 4)
- Kombine teknik (internal ve eksternal fiksasyon birlikte) olarak sınıflandırılabilir. (RESİM 5a-b)
Boy uzatma cerrahisinin temeli İlizarov eksternal fiksatör sistemi ile kemiğin kademeli olarak uzatılması işlemine dayanır. Bu yöntem ile birlikte kombine olarak kemik içerisinden uygulanan çivi sistemleri veya sadece tek başına kemik içerisine uygulanan uzayabilen çivi sistemleri ile uzatma işlemi yapılabilir. Hangi sistemin tercih edileceği; hastanın yaşı, uzatılacak olan kemik bölgesi, planlana uzatılma miktarı, kemikteki kısalık ve eğriliğin miktarı ve hekimin tecrübesine göre değişmektedir.
4- Boy uzatma ameliyatı hazırlıkları nasıl yapılır?
Boy uzatma ameliyatı planlanan hastanın öncelikle ayrıntılı muayenesi yapılır. Boy kısalığı ya da tek kemikteki kısalık miktarı, açılanma varsa derecesi ve kısalığa sebep olan hastalık tespit edilir. Kas gücü, eklem hareket açıklığı, sinir hasarının olup olmadığı kontrol edilir. Ardından ayrıntılı uzunluk grafileri çekilerek hangi kemikten kaç cm uzatılacağı ve hangi kemikten başlanacağı planlanır. İdeal olarak aynı anda 4 kemikte ( iki kaval + iki uyluk kemiği ) uzatma ameliyatı vücuda getireceği yük ve kasların uyum sorunu nedeni ile uygun değildir.
Uzatma işlemi planlanırken; hastanın beklentisi, genel sağlık durumu, sigara içip içmediği değerlendirilir (uzatma ameliyatlarında uzatılan yeni kemiğin oluşmaması ya da gecikmesindeki en büyük sebeplerden biri sigara kullanımıdır) . Hasta bu konularda tam olarak bilgilendirilmelidir.
En son aşama tüm veriler ışığında uygulanacak yöntemin seçilmesidir. Yöntemin seçilmesinde şu sorular sorulmalıdır:
-Hangi kemik ya da kemikler uzatılacak?
-Kaç cm uzatma planlanıyor?
-Kemikte açılanma var mı?
-Hastanın yaşı ve hastanın kilosu ( bacak çevre kalınlığı ) nedir?
-Hastanın beklentisi ( süre, kozmetik kaygı vb.) nedir?
Örneğin uzatma işlemi uyluk kemiklerinden ( femur ) yapılacak ise, hasta kilolu ise ve açılanma yok ise öncelikle unilateral eksternal fiksatör + intramedüller çivi veya tek başına uzayabilen çivi tercih edilebilir.
Uzatma işlemi kaval kemiklerinden ( tibia ) yapılacak ise hasta uygun kiloda ise ve açılanma var ise öncelikle ilizarov veya bilgisayar destekli eksternal fiksatörler tercih edilebilir.
5- Boy uzatma ameliyatı nasıl yapılır?
Boy uzatma ameliyatı bu alanda deneyimli bir ortopedi uzmanı tarafından genel anestezi veya bölgesel (spinal) anestezi altında gerçekleştirilir.
Cerrahi işleme, uzatılması planlanan kemiğin tıbbi yöntemler ile transvers olarak (enine) kontrollü olarak kırılması işlemi ile başlanır. Bu işleme osteotomi denir. Osteotomi işleminden sonra uzatılacak kemiğe yukarıda anlatılan kemik uzatma ve tespit sistemleri stabil bir şekilde tespit edilir. Tüm bu cerrahi işlemler küçük kesiler ile yapılmaktadır. (RESİM 6a-b)
Ameliyattan sonraki ilk gün antibiyotik ve ağrı kesici ilaçlar kullanılarak hastanın genel durumunun stabil olması sağlanır. Hastanın genel vücut durumuna göre ameliyattan sonraki gün veya ikinci gün walker, koltuk değneği gibi destekler ile kısmi yük verilerek ayağa kalkmasına tuvalet vb. ihtiyaçlarını yerine getirmesine izin verilir ve aynı gün izometrik kas egzersizlerine başlanır. Hastanede yatış süresi için genellikle iki ila üç gün yeterlidir.
Çocuklarda ameliyattan sonraki 5. günde erişkinde ise 7. günde kemik uzatma işlemi başlanır. Tercih edilen uzatma hızı günde ortalama 1 mm dir. Bu 1 mm, 4 eşit parçaya bölünerek yapılar. Yani her uzatma işlemi 0.25 mm hızında gerçekleştirilir.
(RESİM 7a-b)
Uzatmanın tamamlanmasının ardından yeni oluşan kemiğin sertleşmesi (konsolidasyon) dönemine geçilir. Bu süre ortalama olarak, uzatma süresinin iki katı kadar bir süredir. Bu süre içerisinde hasta yine destekli olarak yürümek kaydı ile daha fazla yük verebilir.
(RESİM 8a-b)
Periyodik grafi kontrollerinde kaynama yeterli olarak izlendiğinde dışarıdan uygulanan fiksasyon cihazı yine cerrahi bir işlem ile bacaktan çıkarılır.
6- Boy uzatma ameliyatı tedavi süresi ne kadardır?
Boy uzatma ameliyatlarında tedavi süresi hastanın yaşına, uzatma yapılan kemiğe ve uzatma miktarına göre değişmektedir. Küçük yaşlardaki uzatma işlemlerinde tedavi süresi daha kısa iken yaş ilerledikçe bu süre uzar. Çok önemli bir nokta sigara içen kişilerde yeni kemiğin oluşması çok çok yavaş ve yetersiz olmaktadır. (Bu yüzden sigara kullanımında kozmetik uzatma yöntemini genellikle önermemekteyim. Prof Dr Bahtiyar Demiralp)
Tedavi sürecinde fizik tedavi uygulanması, hastanın eklemlerini esnek tutmada ve kas gücünü korumada önemli bir rol oynar. Hastalar iyileşme hızını artırmak için besleyici bir diyetle beslenmeli ve kalsiyum takviyeleri almalıdır.
7- Boy uzatma ameliyatında olası riskler nelerdir?
Bu tip ameliyatlarda eğer dışarıdan tespit sistemleri ( eksternal fiksatör) uygulanacak ise en sık görülen sorun tel dibi sorunlarıdır. Düzenli tel dibi bakımı önemlidir. Ve genellikle pansuman takibi yeterli olmaktadır.
Bir diğer olası risk kas kontraktürleridir. Uzatma miktarı arttıkça kontraktür gelişme olasılığı da artar. Bu sorun genellikle fizik tedavi, düzenli kas egzersizleri aşılır. Nadiren kasa uygulanan botoks uygulamaları veya küçük cerrahi işlemler ile kas gevşetmeleri ile de sorun çözülebilmektedir.
Uzatılan yeni kemiğin geç oluşması ( konsolidasyon yetersizliği) ise genellikle kronik hastalığı olan, poliomyelit sekeli nedenli uzatmalar ve sigara kullanımında görülen bir problemdir. Ek hastalığı olan kişilerde uzatma ritmi değiştirilerek bu sorunun üstesinden gelinebilir.
8- Boy uzatma ameliyatı fiyatları nedir?
Boy uzatma teknikleri kadar ameliyat fiyatları da çok sorulan sorular arasındadır. Bu tip ameliyatlarda kullanılan malzeme, uzatma miktarı, tedavi süresi gibi teknik konular kişiye göre değiştiği için fiyat aralıkları da kişiye göre değişkenlik göstermektedir. Dolayısıyla boy uzatma ameliyatı fiyatları hakkında sabit bir rakam vermek söz konusu değildir. Boy uzatma ameliyatı hakkında fiyat alabilmek için tedaviyi yapacak olan hekime başvurarak süreçle ilgili detaylı bilgi alabilirsiniz.
9– Boy uzaması hakkında merak edilen bazı konular:
–Boy uzatma egzersizleri var mıdır nelerdir?
Boy uzatma egzersizleri, boyun uzunluğunu artırmak için kullanılabilecek yöntemlerden biridir. Boy uzatma egzersizlerinden bazıları şunlardır:
- Esneme egzersizleri: Yoga ve pilates gibi egzersizler bu amaçla yapılabilir. Bu grup egzersizler, kasları ve bağları esneterek eklemlere daha fazla hareket alanı sağlar. Vücut esnekliğini artırmak ve duruşu düzeltmek için önemlidir.
- Yüzme: Düzenli yüzmek vücudu esnek tutar ve duruşu düzelterek omurgayı düz tutmaya yardımcı olabilir.
- Sporlar: Barfiks, basketbol, voleybol ve yüzme gibi sporlarla ilgilenmek, kasları güçlendirerek boy uzamasına yardımcı olabilir.
–Genetik faktörler boy uzamasını etkiler mi?
Genetik faktörler boy uzamasını öncelikli olarak etkilemektedir. Anne ve babanın boyu çocuğun boyunun belirlenmesinde temel faktörlerdir.
-Boy uzamasını destekleyen besinler nelerdir?
Boy uzamasını destekleyen besinler, kemik, eklem ve kas yapıların sağlıklı büyümesini ve gelişmesini sağlar. Bu besinler; kalsiyum, protein, d vitamini, fosfor, çinko ve magnezyum bakımından zengin olmalıdır. Bunlar; süt ve süt ürünleri, yeşil yapraklı sebzeler, et, balık, tavuk, yumurta, baklagiller ve kuruyemişlerdir. Ancak bu besinler de bir diyetisyen takibinde ve kontrollü olarak tüketilmelidir.
–Hangi yaşta boy uzatma daha etkilidir?
Ergenlik döneminde boy uzatma daha etkilidir. Ergenlik dönemi, genellikle kızlarda ortalama 9-16 yaş arası, erkeklerde ise ortalama 11-17 yaş arası olarak kabul edilir. Doğal yollar ile bu yaşlardan sonra boy uzaması beklenen bir durum değildir.
Boy / kemik uzatma işlemi süreçleri ile ilgili olarak çalışmakta olduğum kurumda temas kururak yüz yüze daha ayrıntılı bilgi edinebilirsiniz.
Sağlıklı günler dileklerimle.